„Za wolność naszą i waszą” – jedno z nieoficjalnych haseł Polski, przywodzi na myśl polskich żołnierzy na polach bitew całego świata, kiedy to wygnani z zaborów nieśli nadzieję i oparcie walcząc w różnych ruchach niepodległościowych. Od tego czasu łączy patriotów, bohaterów wojennych i ludzi wielu pokoleń.

Hasło to ukuł Joachim Lelewel podczas patriotycznej manifestacji ku czci dekabrystów, która odbyła się w Warszawie w styczniu 1831 roku. Na oryginalnym sztandarze, przechowywanym dziś w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, widnieje napis „W imię Boga, za wolność waszą i waszą” w języku polskim i rosyjskim, ponieważ zwycięstwo dekabrystów oznaczałoby wolność dla Polski.

Hasło to uosabiało różne ruchy i nastroje obecne w tym czasie w polskich społecznościach na całym świecie. Polska jako kraj w tym czasie była rozdarta i podzielona między trzy mocarstwa. Trzeci rozbiór w 1795 roku sprawił, że kraj nie istniał przez następne 123 lata.

Jednymi z pierwszych, którzy faktycznie wcielili to hasło w życie, byli Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski, polscy i amerykańscy patrioci i bohaterowie, którzy walczyli w amerykańskiej wojnie o niepodległość (1775-1783). Walka o wolność jako najwyższy ideał i cel zakończyła się sukcesem w Stanach Zjednoczonych – ale nie w Polsce. Kościuszko powrócił z późniejszych latach życia do Polski i poprowadził insurekcję przeciwko Rosji i innym państwom zaborczym – Prusom i Austrii, jednak poniósł klęskę.

„Za wolność naszą i waszą” stało się powszechnie używanym hasłem wojskowym podczas powstania listopadowego (1830-1831). W tamtym czasie miało ono podkreślać, że powstanie nie było skierowane przeciwko narodowi rosyjskiemu, ale przeciwko carskiemu reżimowi. Po klęsce powstania wielka fala uchodźców, w tym wybitnych artystów, muzyków oraz inteligencji, opuściła Polskę, zabierając ze sobą hasło i sentyment.

Z tym hasłem na ustach walczyło i ginęło wiele polskich oddziałów wojskowych utworzonych z uchodźców. Byli wśród nich Polacy walczący w rewolucji węgierskiej 1848 r. i Wiośnie Ludów. Po klęsce powstania grudniowego (1863-1864), które miało miejsce na ziemiach polskich, litewskich oraz dzisiejszej Białorusi i Ukrainie, jego aktywni uczestnicy zostali zesłani na Syberię Wschodnią. Hasło to nadal niosło im nadzieję i odporność.

Od haseł brygadnych, przez walki Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie podczas bitew z nazistowskimi Niemcami, po powstanie w getcie warszawskim, hasło to nadal łączy Polaków. Do dziś „Wolność nasza i wasza” jest wyrazem głęboko zakorzenionego poparcia dla prawa do samostanowienia i poszanowania praw człowieka. Dziś mamy nadzieję połączyć te symbole, tworząc przestrzeń do dyskusji i wymiany poglądów podczas Euroatlantyckiego Forum Demokracji i Bezpieczeństwa, które odbędzie się w Krakowie w dniach 10 i 11 września. Więcej informacji można znaleźć tutaj.